Η φιλοζωία είναι μία;
- είδη φιλοζωίας και φιλόζωων –
Η σχέση του ανθρώπου με τα ζώα
Η σχέση του ανθρώπου με τα ζώα, ξεκινά από την ύπαρξή του στον πλανήτη, και είναι μια σχέση πολυδιάστατη, αφού, πέρασε ή συνυπήρξε, από τα στάδια του κυνηγίου τους(για βιοποριστικούς λόγους), ως την εξημέρωσή τους(για λόγους διατροφικούς και χρηστικούς, αλλά και συντροφιάς, με τη μορφή των ζώων που έγιναν κατοικίδια, χωρίς, πια, να έχουν χρηστική αξία).
Δεν πρέπει, να μας διαφεύγει, επίσης, στην εξέλιξη της σχέσης του ανθρώπου με τα ζώα, κι η ζωολατρία(ή και ζωοθεϊσμός), δηλαδή, η θεοποίηση και λατρεία ζώων ως προσωποποιημένων θείων στοιχείων, δυνάμεων ή φορέων προγονικών ψυχών.
Βέβαια, κι ο άνθρωπος, ως είδος, ανήκει στο βασίλειο των ζώων, στην ομοταξία των θηλαστικών, στην υπεροικογένεια των ανθρωποειδών, και, πιο συγκεκριμένα, στην οικογένεια των ανθρωπίδων(των μεγάλων δηλαδή πιθήκων), μαζί με τους χιμπατζίδες, τους γορίλες και τους ουρουκοτάγκους.
Οι πρώτοι, ανατομικά, σύγχρονοι άνθρωποι, έζησαν και πήραν την τελική μορφή τους, πριν 200.000 χρόνια, αποτελώντας, το είδος, που επιστημονικά ονομάζεται Homo sapiens, κι είναι το μόνο επιζών μέλος του γένους Homo(που εκτιμάται πως έχει ηλικία 2,5 εκατομμυρίων ετών) των ανθρωποειδών, δηλαδή, της υπεροικογένειας των μεγάλων πιθήκων.
Ξεχωρίζοντας, από τα άλλα ζώα, ο άνθρωπος(με την ανεπτυγμένη διανοητική ικανότητα και την ομιλία του, σε συνδυασμό με τη δίποδη όρθια στάση του, που του απελευθερώνει τα χέρια, και τον καθιστά ως το μόνο ικανό είδος να κάνει εκτεταμένη χρήση εργαλείων συγκριτικά με τα άλλα ζώα), ξεκινά και τη σχέση του μαζί τους, που είναι, όπως είπαμε, ποικίλη, από το κυνήγι τους(για την εξασφάλιση της τροφής του), ως την εξημέρωσή τους(για διατροφικούς και χρηστικούς λόγους), που η έναρξή της, προσδιορίζεται χρονικά, μετά την εποχή των παγετώνων.
Εξημέρωση, δηλαδή, είναι η διαδικασία εκείνη, κατά την οποία ένας πληθυσμός ζώων ή φυτών, μέσα από μια διαδικασία επιλογής, προσαρμόζεται στον ανθρώπινο έλεγχο.
Πρώτη προσπάθειας εξημέρωσης ζώου, έγινε με την αλεπού(πριν 16.000 χρόνια), για να επιλεχτεί, τελικά, ο λύκος, απ’ τον οποίον πρόκυψε ο σκύλος(πριν 12.000 χρόνια), για να χρησιμοποιηθεί ως βοηθός στο προϊστορικό βιοποριστικό κυνήγι του ανθρώπου. Ακολούθησε ο τάρανδος(ως το πρώτο από τα φυτοφάγα ζώα), για να ακολουθήσουν τα βοοειδή και τα αιγοπρόβατα, ενώ η εξημέρωση της αγριόγατας, απ’ την οποία προέκυψε η γάτα, έγινε, πριν 4000 χρόνια, με σκοπό την προστασία των σιταποθηκών από τα τρωκτικά. Αργότερα εξημερώθηκαν τα άλογα, για μεταφορές και πολεμικούς σκοπούς, και, τελευταία, είδη πτηνών(για διατροφικούς λόγους), και τα πουλιά, κυρίως τα περιστέρια, για τη μεταφορά μηνυμάτων.
Για να ολοκληρώσουμε αυτήν την, απαραίτητη και χρήσιμη, εισαγωγή, θα καταλήγαμε στο συμπέρασμα, πως, η εξημέρωση άρχισε για χρηστικούς λόγους, αλλά εξελίχθηκε κι οι άνθρωποι δέθηκαν συναισθηματικά με τα εξημερωμένα ζώα, για να καταλήξουμε στα εξημερωμένα ζώα των νεότερων εποχών, που έγιναν κατοικίδια χωρίς να υπάρχει άμεση χρηστική αξία.
Ζωόφιλος ή φιλόζωος;
«Αρχή σοφίας ονομάτων επίσκεψις», γράφει ο Αντισθένης, οπότε, ας δούμε τις ορολογίες ζωόφιλος και φιλόζωος, και, μάλιστα, ποια θεωρείται, ορθότερη, λεξιλογικά κι εννοιολογικά.
Ζωόφιλος: αυτός που αγαπά τα ζώα και τα συντηρεί όχι για βιοποριστικούς σκοπούς. Από το «ζωόφιλος» προέρχονται η «ζωοφιλία», και το «ζωοφιλικός».
Φιλόζωος: αυτός που αγαπά τα ζώα, που νοιάζεται για την τύχη τους.
Αν και το φιλόζωος έχει, στην ελληνική γλώσσα, κι άλλη έννοια(= αυτός που αγαπά υπερβολικά τη ζωή του, που νοιάζεται υπερβολικά γι’ αυτήν, δηλ. αυτός που αγαπά και προσέχει υπερβολικά τον εαυτό του), λεξιλογικά κι εννοιολογικά, θεωρείται ως πιο ορθό από το ζωόφιλος. Κρίνοντας οι γλωσσολόγοι από παρόμοια σύνθετα(φιλόσοφος, φιλέλληνας, φιλελεύθερος, φιλαλήθης, φιλεργατικός κ.ά.) θεωρούν, ως πιο κανονικό γλωσσικό τύπο το «φιλόζωος», απ’ το οποίο προέρχονται η «φιλοζωία», και το «φιλοζωικός».
Η φιλοζωία είναι μία;
Το ερώτημα αυτό είναι, για φιλόζωους και μη, κεφαλαιώδες. Η απάντησή του θα δώσει λύσεις, ή, κατευθύνσεις προς λύσεις, σε διάφορες – πολλές φορές αντίθετες και αλληλοσυγκρουόμενες - ομάδες και συλλογικότητες ανθρώπων(αλλά κι ιδεολογικά, ατομικά, για τον καθένας μας), που αυτοπροσδιορίζονται ως φιλόζωοι.
Δεν είναι, ο γράφων, η αυθεντία που θα λύσει τον «γόρδιο δεσμό», αλλά θα συνοψίσω τις τρεις(3) βασικές παραμέτρους της έννοιας της φιλοζωίας στην εποχή μας : 1) Λεξιλογικά : «αυτός που αγαπά τα ζώα και τα συντηρεί όχι για βιοποριστικούς σκοπούς, αυτός που αγαπά τα ζώα, που νοιάζεται για την τύχη τους», 2) Πρακτικά : φιλοζωία δεν είναι η χρηστική και βιοποριστική εκμετάλλευση των ζώων, 3) Ιδεολογικά : φιλοζωία είναι η εξέλιξη της εξημέρωσης των ζώων από τον άνθρωπο, αφού, πλέον, μιλάμε για ένα συναισθηματικό δέσιμο του ανθρώπου με τα ζώα(που εξημερώνονται και γίνονται κατοικίδια), αποκλειστικά για συντροφική συμβίωση, χωρίς να υπάρχει άμεση χρηστική αξία.
Υπάρχουν είδη φιλοζωίας και φιλόζωων;
Ας προσπαθήσουμε, να προσεγγίζουμε αυτό, το δύσκολο και μεγάλο, θέμα, με τη μορφή, όχι «έτοιμων απαντήσεων», αλλά ερωτημάτων(μερικές και φορές ρητορικών ή και ιδεολογικών), επισυνάπτοντας σε κάποια και τις, όντως, αντικειμενικές παραμέτρους, που τα ενδυναμώνουν ή τα αποδυναμώνουν.
Ξεκινάμε, κάπως «αντίστροφα και δύσκολα», ή, αλλιώς, από τα πιο απλά και πρακτικά, στα πιο ιδεολογικά :
1) Είναι φιλόζωος ο κυνηγός;
Εν πρώτοις ναι, έχει ως κατοικίδιο ζώο το σκύλο(πιθανόν κι άλλα οικόσιτα). Απ’ την άλλη, όμως, σκοτώνει ζώα, «παραβαίνοντας» την ίδια τη λεξιλογική σημασία της λέξης «φιλόζωος» : «αυτός που αγαπά τα ζώα και τα συντηρεί όχι για βιοποριστικούς σκοπούς, αυτός που αγαπά τα ζώα, που νοιάζεται για την τύχη τους». Το κυνήγι δεν συνάδει με τον ορισμό: «αυτός που αγαπά τα ζώα και τα συντηρεί όχι για βιοποριστικούς σκοπούς, αυτός που αγαπά τα ζώα, που νοιάζεται για την τύχη τους». Επίσης, υπάρχει κι ένα πρακτικό και συνάμα και ιδεολογικό ερώτημα : ο σκύλος στον κυνηγό είναι μόνο ένα κατοικίδιο συντροφιάς και συμβίωσης; Ή αποτελεί και «χρηστικό – εργαλείο»(βοηθός στο κυνήγι), οπότε, αν είναι έτσι, εκπίπτει η «φιλοζωική σχέση» κι έχουμε μια «χρηστική σχέση».
2) Είναι φιλόζωος ο κτηνοτρόφος, ο πτηνοπαραγωγός, ή ο κάτοχος ζώων μεταφοράς, ή, προς χρησιμοποίησή τους στις αγροτικές καλλιέργειες(προς έκλειψη, πλέον, αυτά τα δυο τελευταία);
Είναι κατανοητό, πως μιλάμε, πλέον για επαγγελματίες, όπου η σχέση τους με τα ζώα είναι «χρηστική και βιοποριστική», άρα, αναιρεί τη φιλοζωική, όπως εξετάστηκε παραπάνω.
Το τσοπανόσκυλο στον κτηνοτρόφο ή στον αγρότη, ανήκει στην ίδια κατηγορία υποερωτήματος με το ρόλο του κυνηγόσκυλου, που εξετάστηκε παραπάνω.
3) Είναι φιλόζωος αυτός που έχει ένα ζώο οικόσιτο αποκλειστικά για συντροφιά και συμβίωση, αλλά αδιαφορεί για τα αδέσποτα εξημερωμένα ζώα και δεν ασχολείται ενεργητικά με τη βοήθειά τους και την επίλυση του προβλήματος;
Από τη στιγμή που κάποιος δεν έχει ένα ζώο για χρηστικούς ή βιοποριστικούς σκοπούς, τυπικά, θεωρείται φιλόζωος. Η ακτιβιστική δράση αποτελεί μια άλλη παράμετρο, που έχει να κάνει με την γενικότερη πολιτικοποίησή του ως πολίτη.
4) Είναι φιλόζωος αυτός που έχει ένα ζώο οικόσιτο αποκλειστικά για συντροφιά και συμβίωση και λειτουργεί ακτιβιστικά και για τα άλλα εξημερωμένα ζώα και τα προβλήματά τους, αλλά αδιαφορεί για τα άγρια – μη εξημερωμένα – ζώα και γενικότερα για την πανίδα του πλανήτη;
Κι εδώ, πρόκειται, για περίπτωση, τυπικά φιλόζωου, όπου όλα τα περαιτέρω επαφίενται στη γενικότερη ευαισθητοποίησή του(όπως διευκρινίστηκε στο ερώτημα 3).
5) Είναι φιλόζωος, ο φιλόζωος άνθρωπος που ακολουθεί τη διατροφή του είδους του, δηλαδή, είναι παμφάγος, άρα, τρώει και ζώα(εκτροφής – χωρίς όμως να τα σκοτώνει ο ίδιος);
Το, τελευταίο, αυτό ερώτημα(που δεν μπορεί να εξαντληθεί εδώ, γιατί αποτελεί ένα άλλο μεγάλο θέμα), είναι ίσως και το πιο – ηθικά και ιδεολογικά – δύσκολο. Σαν υποκατηγορία θα προστεθούν η κατανάλωση προϊόντων διατροφής κι ένδυσης(κι αυτό αποτελεί ένα άλλο ξεχωριστό θέμα), που προέρχονται από ζώα, χωρίς να έχει άμεση – ενεργητική συμμετοχή ο ίδιος ο φιλόζωος.
Η πρώτη απάντηση είναι, πως, είναι φιλόζωος, αφού δεν χρησιμοποιεί χρηστικά και βιοποριστικά τα ζώα, αλλά έχει μια συντροφική σχέση συμβίωσης μαζί τους. Η ακολουθία στη διατροφή του είδους του αποτελεί ένδειξη μη φιλοζωίας; Η απάντηση, στο υποερώτημα αυτό, μάλλον, εμπίπτει στον τομέα της ιδεολογίας και της πίστης, παρά της φυσιολογίας, αφού, ο άνθρωπος, ως ζωικό είδος, είναι παμφάγος, όπως και τα κυρίαρχα εξημερωμένα ζώα συντροφιάς του(σκύλος και γάτα), τα οποία κι αυτά τρώνε άλλα ζωικά είδη.
Θα ολοκληρώσω το τελευταίο αυτό ερώτημα, προσθέτοντας, ως παράμετρο, το άρθρο 9 της «ΔΙΕΘΝΗΣ ΔΙΑΚΗΡΥΞΗΣ ΤΩΝ ΔΙΚΑΩΜΑΤΩΝ ΤΩΝ ΖΩΩΝ»(1978), όπου – αποδεχόμενο την εκτροφή ζώων για τη διατροφή του ανθρώπου – αναφέρει : «Τα ζώα που εκτρέφονται για τη διατροφή του ανθρώπου πρέπει να στεγάζονται, να τρέφονται, να μετακινούνται και να θανατώνονται χωρίς πρόκληση πόνου και αγωνίας.».
Ποιος είναι ο πραγματικός(ή μάλλον ο ιδανικός;) φιλόζωος;
Το ερώτημα, τίθεται, επίτηδες, ρητορικά.
Αναλύθηκε, στην αρχή, ότι αυτό το κείμενο πρόκειται για ένα δημοσιογραφικό κείμενο, που σκοπό έχει να θέσει ερωτήματα, και παραμέτρους, που προάγουν τον διάλογο κι όχι να δώσει «έτοιμες απαντήσεις – λύσεις»…
Ο γράφων, αν και θεωρεί(με τα προσωπικά του όμως κριτήρια) τον εαυτό του φιλόζωο, προσπάθησε, να λειτουργήσει, αυστηρά, δημοσιογραφικά, ουδέτερα κι αποστασιοποιημένα.
Οπότε, η απάντηση στο όλο θέμα που θίγεται, απαιτεί σοβαρό και πλουραλιστικό διάλογο, κι αυτός ήταν κι ο στόχος αυτού του άρθρου, να προσθέσει ένα «λιθαράκι» σ’ αυτόν τον διάλογο.
Πηγές :
- http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%95%CE%BE%CE%B7%CE%BC%CE%AD%CF%81%CF%89%CF%83%CE%B7
- http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9A%CF%85%CE%BD%CE%AE%CE%B3%CE%B9
- http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%86%CE%BD%CE%B8%CF%81%CF%89%CF%80%CE%BF%CF%82
- http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CE%BD%CE%B8%CF%81%CF%89%CF%80%CE%AF%CE%B4%CE%B5%CF%82
- http://el.wikipedia.org/wiki/Homo
- http://www.sansera.gr/worldays/58
- Λεξικό της ελληνικής γλώσσας(Γ. Μπαμπινιώτη)
Τάσος Καραντής
- είδη φιλοζωίας και φιλόζωων –
Η σχέση του ανθρώπου με τα ζώα
Η σχέση του ανθρώπου με τα ζώα, ξεκινά από την ύπαρξή του στον πλανήτη, και είναι μια σχέση πολυδιάστατη, αφού, πέρασε ή συνυπήρξε, από τα στάδια του κυνηγίου τους(για βιοποριστικούς λόγους), ως την εξημέρωσή τους(για λόγους διατροφικούς και χρηστικούς, αλλά και συντροφιάς, με τη μορφή των ζώων που έγιναν κατοικίδια, χωρίς, πια, να έχουν χρηστική αξία).
Δεν πρέπει, να μας διαφεύγει, επίσης, στην εξέλιξη της σχέσης του ανθρώπου με τα ζώα, κι η ζωολατρία(ή και ζωοθεϊσμός), δηλαδή, η θεοποίηση και λατρεία ζώων ως προσωποποιημένων θείων στοιχείων, δυνάμεων ή φορέων προγονικών ψυχών.
Βέβαια, κι ο άνθρωπος, ως είδος, ανήκει στο βασίλειο των ζώων, στην ομοταξία των θηλαστικών, στην υπεροικογένεια των ανθρωποειδών, και, πιο συγκεκριμένα, στην οικογένεια των ανθρωπίδων(των μεγάλων δηλαδή πιθήκων), μαζί με τους χιμπατζίδες, τους γορίλες και τους ουρουκοτάγκους.
Οι πρώτοι, ανατομικά, σύγχρονοι άνθρωποι, έζησαν και πήραν την τελική μορφή τους, πριν 200.000 χρόνια, αποτελώντας, το είδος, που επιστημονικά ονομάζεται Homo sapiens, κι είναι το μόνο επιζών μέλος του γένους Homo(που εκτιμάται πως έχει ηλικία 2,5 εκατομμυρίων ετών) των ανθρωποειδών, δηλαδή, της υπεροικογένειας των μεγάλων πιθήκων.
Ξεχωρίζοντας, από τα άλλα ζώα, ο άνθρωπος(με την ανεπτυγμένη διανοητική ικανότητα και την ομιλία του, σε συνδυασμό με τη δίποδη όρθια στάση του, που του απελευθερώνει τα χέρια, και τον καθιστά ως το μόνο ικανό είδος να κάνει εκτεταμένη χρήση εργαλείων συγκριτικά με τα άλλα ζώα), ξεκινά και τη σχέση του μαζί τους, που είναι, όπως είπαμε, ποικίλη, από το κυνήγι τους(για την εξασφάλιση της τροφής του), ως την εξημέρωσή τους(για διατροφικούς και χρηστικούς λόγους), που η έναρξή της, προσδιορίζεται χρονικά, μετά την εποχή των παγετώνων.
Εξημέρωση, δηλαδή, είναι η διαδικασία εκείνη, κατά την οποία ένας πληθυσμός ζώων ή φυτών, μέσα από μια διαδικασία επιλογής, προσαρμόζεται στον ανθρώπινο έλεγχο.
Πρώτη προσπάθειας εξημέρωσης ζώου, έγινε με την αλεπού(πριν 16.000 χρόνια), για να επιλεχτεί, τελικά, ο λύκος, απ’ τον οποίον πρόκυψε ο σκύλος(πριν 12.000 χρόνια), για να χρησιμοποιηθεί ως βοηθός στο προϊστορικό βιοποριστικό κυνήγι του ανθρώπου. Ακολούθησε ο τάρανδος(ως το πρώτο από τα φυτοφάγα ζώα), για να ακολουθήσουν τα βοοειδή και τα αιγοπρόβατα, ενώ η εξημέρωση της αγριόγατας, απ’ την οποία προέκυψε η γάτα, έγινε, πριν 4000 χρόνια, με σκοπό την προστασία των σιταποθηκών από τα τρωκτικά. Αργότερα εξημερώθηκαν τα άλογα, για μεταφορές και πολεμικούς σκοπούς, και, τελευταία, είδη πτηνών(για διατροφικούς λόγους), και τα πουλιά, κυρίως τα περιστέρια, για τη μεταφορά μηνυμάτων.
Για να ολοκληρώσουμε αυτήν την, απαραίτητη και χρήσιμη, εισαγωγή, θα καταλήγαμε στο συμπέρασμα, πως, η εξημέρωση άρχισε για χρηστικούς λόγους, αλλά εξελίχθηκε κι οι άνθρωποι δέθηκαν συναισθηματικά με τα εξημερωμένα ζώα, για να καταλήξουμε στα εξημερωμένα ζώα των νεότερων εποχών, που έγιναν κατοικίδια χωρίς να υπάρχει άμεση χρηστική αξία.
Ζωόφιλος ή φιλόζωος;
«Αρχή σοφίας ονομάτων επίσκεψις», γράφει ο Αντισθένης, οπότε, ας δούμε τις ορολογίες ζωόφιλος και φιλόζωος, και, μάλιστα, ποια θεωρείται, ορθότερη, λεξιλογικά κι εννοιολογικά.
Ζωόφιλος: αυτός που αγαπά τα ζώα και τα συντηρεί όχι για βιοποριστικούς σκοπούς. Από το «ζωόφιλος» προέρχονται η «ζωοφιλία», και το «ζωοφιλικός».
Φιλόζωος: αυτός που αγαπά τα ζώα, που νοιάζεται για την τύχη τους.
Αν και το φιλόζωος έχει, στην ελληνική γλώσσα, κι άλλη έννοια(= αυτός που αγαπά υπερβολικά τη ζωή του, που νοιάζεται υπερβολικά γι’ αυτήν, δηλ. αυτός που αγαπά και προσέχει υπερβολικά τον εαυτό του), λεξιλογικά κι εννοιολογικά, θεωρείται ως πιο ορθό από το ζωόφιλος. Κρίνοντας οι γλωσσολόγοι από παρόμοια σύνθετα(φιλόσοφος, φιλέλληνας, φιλελεύθερος, φιλαλήθης, φιλεργατικός κ.ά.) θεωρούν, ως πιο κανονικό γλωσσικό τύπο το «φιλόζωος», απ’ το οποίο προέρχονται η «φιλοζωία», και το «φιλοζωικός».
Η φιλοζωία είναι μία;
Το ερώτημα αυτό είναι, για φιλόζωους και μη, κεφαλαιώδες. Η απάντησή του θα δώσει λύσεις, ή, κατευθύνσεις προς λύσεις, σε διάφορες – πολλές φορές αντίθετες και αλληλοσυγκρουόμενες - ομάδες και συλλογικότητες ανθρώπων(αλλά κι ιδεολογικά, ατομικά, για τον καθένας μας), που αυτοπροσδιορίζονται ως φιλόζωοι.
Δεν είναι, ο γράφων, η αυθεντία που θα λύσει τον «γόρδιο δεσμό», αλλά θα συνοψίσω τις τρεις(3) βασικές παραμέτρους της έννοιας της φιλοζωίας στην εποχή μας : 1) Λεξιλογικά : «αυτός που αγαπά τα ζώα και τα συντηρεί όχι για βιοποριστικούς σκοπούς, αυτός που αγαπά τα ζώα, που νοιάζεται για την τύχη τους», 2) Πρακτικά : φιλοζωία δεν είναι η χρηστική και βιοποριστική εκμετάλλευση των ζώων, 3) Ιδεολογικά : φιλοζωία είναι η εξέλιξη της εξημέρωσης των ζώων από τον άνθρωπο, αφού, πλέον, μιλάμε για ένα συναισθηματικό δέσιμο του ανθρώπου με τα ζώα(που εξημερώνονται και γίνονται κατοικίδια), αποκλειστικά για συντροφική συμβίωση, χωρίς να υπάρχει άμεση χρηστική αξία.
Υπάρχουν είδη φιλοζωίας και φιλόζωων;
Ας προσπαθήσουμε, να προσεγγίζουμε αυτό, το δύσκολο και μεγάλο, θέμα, με τη μορφή, όχι «έτοιμων απαντήσεων», αλλά ερωτημάτων(μερικές και φορές ρητορικών ή και ιδεολογικών), επισυνάπτοντας σε κάποια και τις, όντως, αντικειμενικές παραμέτρους, που τα ενδυναμώνουν ή τα αποδυναμώνουν.
Ξεκινάμε, κάπως «αντίστροφα και δύσκολα», ή, αλλιώς, από τα πιο απλά και πρακτικά, στα πιο ιδεολογικά :
1) Είναι φιλόζωος ο κυνηγός;
Εν πρώτοις ναι, έχει ως κατοικίδιο ζώο το σκύλο(πιθανόν κι άλλα οικόσιτα). Απ’ την άλλη, όμως, σκοτώνει ζώα, «παραβαίνοντας» την ίδια τη λεξιλογική σημασία της λέξης «φιλόζωος» : «αυτός που αγαπά τα ζώα και τα συντηρεί όχι για βιοποριστικούς σκοπούς, αυτός που αγαπά τα ζώα, που νοιάζεται για την τύχη τους». Το κυνήγι δεν συνάδει με τον ορισμό: «αυτός που αγαπά τα ζώα και τα συντηρεί όχι για βιοποριστικούς σκοπούς, αυτός που αγαπά τα ζώα, που νοιάζεται για την τύχη τους». Επίσης, υπάρχει κι ένα πρακτικό και συνάμα και ιδεολογικό ερώτημα : ο σκύλος στον κυνηγό είναι μόνο ένα κατοικίδιο συντροφιάς και συμβίωσης; Ή αποτελεί και «χρηστικό – εργαλείο»(βοηθός στο κυνήγι), οπότε, αν είναι έτσι, εκπίπτει η «φιλοζωική σχέση» κι έχουμε μια «χρηστική σχέση».
2) Είναι φιλόζωος ο κτηνοτρόφος, ο πτηνοπαραγωγός, ή ο κάτοχος ζώων μεταφοράς, ή, προς χρησιμοποίησή τους στις αγροτικές καλλιέργειες(προς έκλειψη, πλέον, αυτά τα δυο τελευταία);
Είναι κατανοητό, πως μιλάμε, πλέον για επαγγελματίες, όπου η σχέση τους με τα ζώα είναι «χρηστική και βιοποριστική», άρα, αναιρεί τη φιλοζωική, όπως εξετάστηκε παραπάνω.
Το τσοπανόσκυλο στον κτηνοτρόφο ή στον αγρότη, ανήκει στην ίδια κατηγορία υποερωτήματος με το ρόλο του κυνηγόσκυλου, που εξετάστηκε παραπάνω.
3) Είναι φιλόζωος αυτός που έχει ένα ζώο οικόσιτο αποκλειστικά για συντροφιά και συμβίωση, αλλά αδιαφορεί για τα αδέσποτα εξημερωμένα ζώα και δεν ασχολείται ενεργητικά με τη βοήθειά τους και την επίλυση του προβλήματος;
Από τη στιγμή που κάποιος δεν έχει ένα ζώο για χρηστικούς ή βιοποριστικούς σκοπούς, τυπικά, θεωρείται φιλόζωος. Η ακτιβιστική δράση αποτελεί μια άλλη παράμετρο, που έχει να κάνει με την γενικότερη πολιτικοποίησή του ως πολίτη.
4) Είναι φιλόζωος αυτός που έχει ένα ζώο οικόσιτο αποκλειστικά για συντροφιά και συμβίωση και λειτουργεί ακτιβιστικά και για τα άλλα εξημερωμένα ζώα και τα προβλήματά τους, αλλά αδιαφορεί για τα άγρια – μη εξημερωμένα – ζώα και γενικότερα για την πανίδα του πλανήτη;
Κι εδώ, πρόκειται, για περίπτωση, τυπικά φιλόζωου, όπου όλα τα περαιτέρω επαφίενται στη γενικότερη ευαισθητοποίησή του(όπως διευκρινίστηκε στο ερώτημα 3).
5) Είναι φιλόζωος, ο φιλόζωος άνθρωπος που ακολουθεί τη διατροφή του είδους του, δηλαδή, είναι παμφάγος, άρα, τρώει και ζώα(εκτροφής – χωρίς όμως να τα σκοτώνει ο ίδιος);
Το, τελευταίο, αυτό ερώτημα(που δεν μπορεί να εξαντληθεί εδώ, γιατί αποτελεί ένα άλλο μεγάλο θέμα), είναι ίσως και το πιο – ηθικά και ιδεολογικά – δύσκολο. Σαν υποκατηγορία θα προστεθούν η κατανάλωση προϊόντων διατροφής κι ένδυσης(κι αυτό αποτελεί ένα άλλο ξεχωριστό θέμα), που προέρχονται από ζώα, χωρίς να έχει άμεση – ενεργητική συμμετοχή ο ίδιος ο φιλόζωος.
Η πρώτη απάντηση είναι, πως, είναι φιλόζωος, αφού δεν χρησιμοποιεί χρηστικά και βιοποριστικά τα ζώα, αλλά έχει μια συντροφική σχέση συμβίωσης μαζί τους. Η ακολουθία στη διατροφή του είδους του αποτελεί ένδειξη μη φιλοζωίας; Η απάντηση, στο υποερώτημα αυτό, μάλλον, εμπίπτει στον τομέα της ιδεολογίας και της πίστης, παρά της φυσιολογίας, αφού, ο άνθρωπος, ως ζωικό είδος, είναι παμφάγος, όπως και τα κυρίαρχα εξημερωμένα ζώα συντροφιάς του(σκύλος και γάτα), τα οποία κι αυτά τρώνε άλλα ζωικά είδη.
Θα ολοκληρώσω το τελευταίο αυτό ερώτημα, προσθέτοντας, ως παράμετρο, το άρθρο 9 της «ΔΙΕΘΝΗΣ ΔΙΑΚΗΡΥΞΗΣ ΤΩΝ ΔΙΚΑΩΜΑΤΩΝ ΤΩΝ ΖΩΩΝ»(1978), όπου – αποδεχόμενο την εκτροφή ζώων για τη διατροφή του ανθρώπου – αναφέρει : «Τα ζώα που εκτρέφονται για τη διατροφή του ανθρώπου πρέπει να στεγάζονται, να τρέφονται, να μετακινούνται και να θανατώνονται χωρίς πρόκληση πόνου και αγωνίας.».
Ποιος είναι ο πραγματικός(ή μάλλον ο ιδανικός;) φιλόζωος;
Το ερώτημα, τίθεται, επίτηδες, ρητορικά.
Αναλύθηκε, στην αρχή, ότι αυτό το κείμενο πρόκειται για ένα δημοσιογραφικό κείμενο, που σκοπό έχει να θέσει ερωτήματα, και παραμέτρους, που προάγουν τον διάλογο κι όχι να δώσει «έτοιμες απαντήσεις – λύσεις»…
Ο γράφων, αν και θεωρεί(με τα προσωπικά του όμως κριτήρια) τον εαυτό του φιλόζωο, προσπάθησε, να λειτουργήσει, αυστηρά, δημοσιογραφικά, ουδέτερα κι αποστασιοποιημένα.
Οπότε, η απάντηση στο όλο θέμα που θίγεται, απαιτεί σοβαρό και πλουραλιστικό διάλογο, κι αυτός ήταν κι ο στόχος αυτού του άρθρου, να προσθέσει ένα «λιθαράκι» σ’ αυτόν τον διάλογο.
Πηγές :
- http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%95%CE%BE%CE%B7%CE%BC%CE%AD%CF%81%CF%89%CF%83%CE%B7
- http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9A%CF%85%CE%BD%CE%AE%CE%B3%CE%B9
- http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%86%CE%BD%CE%B8%CF%81%CF%89%CF%80%CE%BF%CF%82
- http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CE%BD%CE%B8%CF%81%CF%89%CF%80%CE%AF%CE%B4%CE%B5%CF%82
- http://el.wikipedia.org/wiki/Homo
- http://www.sansera.gr/worldays/58
- Λεξικό της ελληνικής γλώσσας(Γ. Μπαμπινιώτη)
Τάσος Καραντής
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου